Herkese merhaba, bugün ki ve bundan sonraki muhtemel 4 - 5 yazımda aslında yazmayı iple çektiğim ve gerek yazarken gerekse de uygularken çok zevk aldığım "Design Principles" konusuna değiniyor olacağım. Konuyu daha önce bilen, duyan herkesin "hah şimdi esas konuya geldi" dediğini duyar gibiyim. Bu yazının bugüne kadar ki olan diğer yazılarımdan en büyük farkı, daha çok mimariye/tasarıma giriyor olmasıdır. Tasarım Prensipleri altında anlatacağım konular projelerimizin mimari yapısı ile ilgili olacaktır.
Tasarım Prensipleri fikrinin ortaya çıkış temeli "Daha İyisini Nasıl Yaparım?" düşüncesidir. Benzer şekilde bu soruyla ilişkili olarak "Daha Hızlı, Daha Kolay Bir Şekilde Nasıl Yaparım?" düşüncesi ve "En İyisini Nasıl Tasarlarım?" sorusunun karşılığı olarak ortaya çıkan kalıplardır. Hayatta her şeyin daha iyisinin zaman içerisinde gelişim sürecine bağlı olarak yapılabileceğini varsayarsak, benzer şekilde yazılan projelerin,programların da daha iyisi olabileceğini sakın unutmayın. İşte tam bu noktada "Nasıl?" sorusunu sorduğumuz her durumda dönüp "Design Principles" konularına bakabilirsiniz, bu sizin için bir anahtar niteliği taşımaktadır.
Object Oriented Programming (OOP) ile uğraşan herkesin günümüz mimari kuralları çerçevesinde mutlaka bilmesi gereken Tasarım Prensipleri, dünyada hemen herkes tarafından kabul görmüş SOLID kısaltması ile belirtebileceğimiz 5 ana prensipten oluşmaktadır. Bu prensipler sırasıyla aşağıdaki gibidir.
1 - Single Responsibility Principle (Tekil Somluluk Prensibi)
2 - Open/Closed Principle (Açık / Kapalılık Prensibi)
3 - Liskov's Subtitution Principle (Liskovun Yer Değiştirebilme Prensibi)
4 - Interface Segregation Principle (Interface Ayırım Prensibi)
5 - Dependency Inversion Principle (Bağımlılığı Ters Çevirme Prensibi)
Yukarıda saydığım prensiplerin baş harflerinden oluşan SOLID, sağlıklı mimariler oluşturup sağlam tasarımlar yapmamıza olanak sağlayan prensipler bütünüdür diyebiliriz. Bu prensipleri bilmek ve uygulamak kullandığımız programlama dillerinin (C#, Java,C++ vs) gücünün de farkına varmamızı sağlayacaktır. Şunu belirtmek isterim ki prensipleri ilk başlarda uygulamak hatta anlamak dahi zor olabilir, fakat zaman içinde pratik kazandıkça "Vaay bee böyle bir şey de mi varmış?Ben bugüne kadar ne hamallık yapmışım." diyeceksiniz, buna eminim.
Bugüne kadar ki tecrübelerimden yola çıkarak şunu gönül rahatlığı ile söyleyebilirim ki, bu prensipleri uygulamak bazen hayat kurtarır. Özellikle çok fazla yazılımcı ile büyük bir firmada büyük projelerde çalışıyorsanız. Mesela 20 küsür yazılımcı arkadaşla aynı proje üzerinde ortak çalıştığım da oldu, tabi burada herkesin aynı bilgi beceri ve kabiliyette olmadığı aşikar. Bu tip durumda herkese belirli standartlarda kod yazdırabilmenin de tek yolu OOP-Design Principles' ten geçer. Biraz daha açmak gerekirse, hem web tabanlı uygulamaların hem android hem de ios cihazların ortak eriştiği yapıların olduğu ayrı ayrı projeler düşünün, birisinde yapılan hatalı bir kod değişikliği domino etkisi yaparak kalan projelerde yıkıma sebep olabiliyor. Bu tip durumlarda yazılan kod ya geri alınmak zorunda kalıyor, ya da sürekli hatalı yapılan işin üstüne hatalı yamalar yapılarak iş iyice içinden çıkılmaz hale gelebiliyor (olmaz demeyin kaç defa başıma geldi, oluyor). Bu sorunlar neticesinde iş dönüp dolaşıp, 5 ana prensibe uymayan hatalı mimari tasarıma dayanıyor.
Hangi proje üzerinde çalışıyorsanız çalışın, şayet mimari tasarımı sıfırdan kurma gibi bir şansınız varsa bu tip sorunlarla karşılaşmamak adına bu 5 prensipten vazgeçmemek sizi daha sonra doğması muhtemel büyük sorunlardan koruyacaktır. Aksi halde belirli oranda oturmuş mimari yapıyı da oturup sıfırdan yazamayacağınız için, sürekli hatalı ve yeni hatalara gebe yamalar yapmak zorunda kalacaksınız ki iş iyice arap saçına dönecek. Zaman içinde projede çalışan her arkadaşın "Yeter be bıktım bu hatalardan" deyip bir bir yanınızdan istifa edip gittiğine şahit olacaksınız. Yanlış tasarlanmış sistemin içinde boğuşmak sürekli kendini tekrarlayan hataların doğmasına sebep olacaktır. Şurasını unutmayın ki bu hatalar da sizi sürekli mesaiye bırakıp, kendinize ve sevdiklerinize ayırabileceğiniz zamanı çalacak en önemlisi yaptığınız işten zevk almak yerine ızdırap çekmenize sebep olacaktır.
Anlattıklarımı en başından beri toparlarsanız yapılan mimari hataların domino etkisini kendi hayatınızda dahi hissedeceksiniz. "Abartıyorsun" diyenleriniz vardır belki, ama inanın en ufak abartı olmadan hatta eksiği var fazlası yok diyebileceğim şekilde bizzat yaşadıklarımdan alıntı yaparak yazdım. Sonuç olarak "Sağlam, Esnek, Daha az kodla daha çok iş ve Dinamik" olarak nasıl program yazarım tasasında iseniz şayet, bu prensiplere mutlaka riayet etmenizi öneririm. Evet, bunlara uymadan kod yazılabilir mi? derseniz..Yazılır..Ama kendinizden ve ailenizden çalarak yazılır, üstelik yaptığınızdan işten zevk almadan ve her an yeni hatalar çıkacakmış tedirginliği ile yazılır..
Bu yazım biraz daha sohbet tadında, birikmiş tecrübelerden bahsederek geçti. Önümüzde ki yazılarda bu prensipleri teker teker irdeleyip, bol örnek yapıyor olacağız. Bu konular zor evet ama bence çok zevkli, sonraki yazılarda görüşmek dileğiyle..
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder